بسمه تعالی



آئين نامه اجرايي طب مكمل   

( آموزشي، درماني و تحقيقاتي)

با توجه به رشد روز افزون استفاده از روش هاي طبي مكمل در سرتاسر دنيا و توجه مردم به اينگونه

روشها و همچنين احترام به حقوق بيماران در انتخاب روش درماني، وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پ

زشكي ساماندهي آموزش ، درمان و پژوهش در اينگونه رشته ها را وظيفه قانوني خود مي داند و آئين

نامه اجرائي آموزش ، درمان و تحقيقات طب مكمل را تدوين و ابلاغ مي نمايد.

ماده 1- تعاریف:

•1-1-  وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی: از این قسمت به بعد به اختصار وزارت نامیده میشود.

•1-2-  کمیته تخصصي طب مكمل فام که كميته هاي مربوط به هر رشته را تعیین خواهد كرد و از اين به بعد به اختصار كميته تخصصي فام ناميده مي شود.

•1-3-   تعريف طب مكمل:

طب مكمل به طيف وسيعي از روش هاي درمان و حفظ سلامت اطلاق مي شود كه جزو طب سنتي خود

آن كشور نبوده و ضمنا در سيستم درمان و حفظ سلامت رايج هم ادغام نشده باشد. در طب مكمل از

روش هاي مختلفي همچون استفاده از گياهان دارويي، ماساژ و تمرينات بدني، بالا بردن

ظرفيت ذهن براي تاثير عملكرد هاي بدني وروش هاي مبتني بر انرژي براي درمان و حفظ سلامت بهره گرفته

مي شود.

از میان رشته های مورد استقبال طب مکمل در دنیا میتوان از هومیوپاتی, ناتروپاتی, طب سوزنی,

گیاه درمانی, ماساژ سوئدی, کایروپراتیک, هیپنوتراپی, انرژی درمانی, طب سنتی چین, آیورودا نام برد.

رشته های طب مکمل به هفت دسته کلی تقسیم و طبقه بندی میشوند:

الف -روشهای مبتنی بر فرآورده های طبیعی ( مانند مکمل های غذایی, مگاویتامین درمانی, گیاه درمانی, پروبیوتیکها و رژیمهای خاص تغذیه ای)

•ب‌-سیستمهای درمان کل نگر که دارای تئوری و تجارب ویژه خود می باشد (مانند آیورودا, طب سنتی چین, هومیوپاتی , طب سوزنی, طب فشاری,

سوجوک و ناتروپاتی).

•ج‌-اعمال یداوی و انواع ماساژها ( مانند کایروپراکتیک, استئوپاتی, رفلوکسوتراپی, پولاروتراپی, ماساژ سوئدی و ماساژ رولفینگ)

•د‌-روشهای مبتنی بر ارتباط ذهن- بدن (مانند, مدیتیشن, تمرین های تنفس عمیق, هیپنوتراپی,  تن آرامی ها, تایی چی, چی گونگ و یوگا)

•ه‌-روشهای مبتنی بر طب انرژی ( مانند بیوفیدبک, بیومغناطیس درمانی, کریستال درمانی, نور درمانی,ریکی, تماسهای درمانی, انرژی درمانی)

•و‌-شفا درمانی ( مانند شفای روحی گروه دوستان گرونینگ, شفاگرها, طب معنوی, دعا درمانی)

•ز‌-روشهای متفرقه (مانند طب فولکوریک هر منطقه, هنر درمانی, فرادرمانی, ایریدیولوژی, آپی تراپی, شلات درمانی, تراگر منتاستیک)

با توجه به اینکه روشهای متعدد در طب مکمل مطرح می باشند و روشهای جدید نیز به صورت مداوم ارائه میگردد, لذا ارائه قوانین مناسب و پویا در راستای رشته های مجاز و محدوده فعاليت آن رشته ها الزامی به نظر می رسد.

ماده2- خدمات طب مكمل عبارتند از:

•1.تغذيه

•2.خدمات پیشگیری ,  درماني,  توانبخشی و مراقبت هاي باليني

•3.داروسازي

•4.تجهیزات پزشکی طب مکمل

 

ماده 3 - افراد واجد شرايط ارائه كننده خدمات طب مكمل:

3-1- پزشكاني كه دوره هاي عالی طب مكمل که منجر به اخذ درجه دکترای تخصصی ویا تخصص را در

دانشگاهها و موسسات معتبر خارجي يا داخلی مورد تایید وزارت گذرانده اند و  مدرک آنان پس از ارزشیابی

کمیته تخصصی  فام به تائید وزارت رسیده باشد و یا پس از قبولی در آزمون جامع آن رشته که توسط كميته

تخصصي فام مربوط به آن رشته و تحت نظارت وزارت انجام میشود, میتوانند به عنوان متخصص در اينگونه

رشته ها فعاليت نمايند.

3-2- پزشکانی که دوره های کوتاه مدت هر رشته را طی نموده اند میتوانند پس از قبولی در آزمون های

تائید شده آن رشته توسط كميته تخصصي فام ،بدون ذکر عنوان متخصص و با عنوان پزشک آن رشته  فعالیت نمایند.

3-3- پزشکانی که دوره خاصی نگذرانده ولی به واسطه مطالعات و تجربیات شخصی در آن رشته

صاحبنظر محسوب میشوند چنانچه در آن رشته دارای کتاب, ترجمه, سخنرانی و یا پژوهش باشند

میتوانند پس از تایید كميته تخصصي فام مربوط به آن رشته  بدون ذکر عنوان متخصص و در محدوده های

معین شده توسط وزارت در رشته مربوطه فعالیت نمایند.

3-4- رشته های دکترای حرفه ای( مانند ناتروپاتی ND, کایروپراکتیک و...)مورد تایید مجامع بین المللی میتوانند بعد از تایید در كميته تخصصي فام به

عنوان دکترای حرفه ای آن رشته به صورت مستقل فعالیت نمایند.

3-5- افراد غیر پزشک كه دوره هاي عالی (PhD, کارشناسی ارشد) طب مكمل را در دانشگاهها

و موسسات معتبر خارجي يا داخلی مورد تایید وزارت گذرانده اند بعد از تایید مدرک توسط وزارت

میتوانند اگر واحد های بالینی کافی گذرانده باشند میتوانند با تایید کمیته تخصصی فام در محدوده های

تعیین شده مستقل فعالیت کنند, در غیر این صورت در رشته  مربوطه زیر نظر پزشک (به عنوان ناظر فنی)

فعاليت نمايند.

3-6- افراد غیر پزشک كه دوره هاي کارشناسی طب مكمل را در دانشگاهها و موسسات معتبر خارجي يا داخلی

مورد تاییدوزارت گذرانده اند بعد از تایید مدرک توسط وزارت میتوانند در رشته  مربوطه زیر نظر پزشک

(به عنوان ناظر فنی) فعاليت نمايند.

3-7-  پیراپزشکان و افراد غیرپزشکی که دوره های کوتاه مدت مربوط به هر رشته را گذرانده اند پس از قبولی در آزمون

جامع میتوانند زیر نظر پزشک( به عنوان ناظر فنی) و در محدوده های تعیین شده توسط وزارت به ارائه خدمات در آن

رشته بپردازند.

تبصره 1- كليه داروها ، مواد و لوازم و تجهيزات مورد استفاده در رشته هاي مختلف طب مكمل بايد در داروخانه هاي

مجاز ارائه شوند و دكتر داروساز مسئول آن داروخانه براي ارائه محصولات موبوط به هر رشته بايد دوره كوتاه مدت

آموزشي آن رشته را گذرانيده باشد.

تبصره 2 - دوره هاي عالی و كوتاه مدت و آزمون جامع توسط كميته تخصصی فام مربوط به آن رشته  با تاييد معاونت آموزشي

براي اجرا ا بلاغ مي گردد .

تبصره 3- حداقل طول مدت دوره های عالی و کوتاه مدت رشته های مختلف طب مکمل و نحوه آزمون جامع و شرکت در آن 

توسط کمیته تخصصی فام و با همکاری انجمن آن رشته و وتائید معاونت آموزشی معین میشود.

تبصره 4 - پزشكان خدمات بند 1و 2 و داروسازان خدمات بند 3 و 4 ماده 2 آئين نامه را ارائه مي دهند.

ماده 4- آموزش طب مكمل:

آموزش رشته هاي مختلف طب مكمل در دانشگاهها ، دانشكده هاي طب مكمل ( دولتي و غير دولتي) و بر اساس برنامه

عالی، مدون یا كوتاه مدت تائيد شده توسط توسط كميته تخصصی فام برای هر رشته انجام مي پذيرد.

تبصره - دستورالعمل مربوطه توسط کميته تخصصی فام برای هر رشته ، تدوین و ابلاغ می گردد.

ماده 5- مراكز تحقيقاتي طب مكمل:

مراكز تحقيقاتي طب مكمل با پيشنهاد معاونت تحقيقات و فناوري و تائيد شورايعالي گسترش وزارت  مجاز به فعاليت مي باشند.

دستورالعمل تاسيس اين مراكز توسط توسط كميته تخصصی فام برای هر رشته ، تدوین و ابلاغ می گردد.

 

ماده 6-مراکز درمانی طب مکمل:

ارائه خدمات پیشگیری و درمان در رشته های مختلف طب مکمل در مطبها ،درمانگاها و بیمارستانها انجام میشود.

پیشگيري ، تشخيص، درمان سرپايي، بستري بيمارو ارائه خدمات درماني در هر رشته  با توجه به شرايط تخصصی رشته مربوطه مي باشد.

تبصره 1- دستورالعمل مربوطه توسط كميته تخصصی فام برای هر رشته ، تدوین و ابلاغ می گردد.

تبصره 2- آيين نامه هاي درمانگاههاي تخصصي رشته هاي طب مكمل توسط كميته تخصصی فام تدوين شده و با تاييد معاونت درمان ابلاغ مي شود.

 

ماده 7- مراكز مرتبط با فرآورده هاي مفرد ، مركب و تجهيزات طب مكمل:

حیطه عمل اين مراكز شامل واردات ، توليد ، توزيع و عرضه دارو ها و تجهيزات مي باشد.

7-1- وزارت موظف است تولید، واردات و ارائه داروها ،مواد و تجهیزات هر رشته را  تسهیل نماید.

7-2 - صدور هر گونه مجوز تولید فراورده های طبیعی طب مکمل ضمن سیر مراحل قانونی جاری تائیدیه مرکز فام را نیز باید به همراه داشته باشد.

 

ماده 8- نظارت و ارزيابي عملكرد و فعاليت مراكز درماني طب مكمل براساس دستورالعمل کمیته تخصصی فام به عهده  معاونت هاي درمان دانشگاه هاي

علوم پزشكي و خدمات درماني كشور مي باشد.

 

ماده 9- نظارت و ارزيابي عملكرد مراكز آموزشي طب مكمل ايران براساس دستورالعمل کمیته تخصصی فام به عهده معاونتهاي آموزشي دانشگاههاي

علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني مي باشد.

 

ماده 10- نظارت و ارزيابي مراكز تحقيقاتي و پژوهش طب مكمل براساس دستورالعمل کمیته تخصصی فام به عهده معاونتهاي پژوهشي دانشگاههاي

علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني مي باشد.

 

ماده 11- كليه مقررات مربوط به مراكز آموزشي ، درماني و تحقيقاتي وزارت  قابل تعميم به مراكز آموزشي ، درماني و تحقيقاتي طب مكمل نيز مي

باشند.

ماده 12: معاونت‌های آموزشی، درمان, تحقیقات و فناوری و سازمان غذا و داروی وزارت، آئین نامه‌ها و مقررات مربوط به طب مکمل(رشته های مجاز به

فعالیت که توسط کمیته تخصصی فام اعلام می شوند)را با اخذ نظر از مرکز فرهنگ، آداب و میراث پزشکی تدوین و ابلاغ می‌نمایند.

اين آئين نامه در 12 ماده و 7 تبصره به استناد ماده 24 قانون مربوط به مفردات امور پزشکی، دارويی و مواد خوردنی و آشاميدنی مصوب 1334 و بندهای 11 و 12 و 13 ماده يک قانون

تشکيلات و وظايف وزارت متبوع در شهريور۹۱به امضائ وزيرمحترم بهداشت درمان و آموزش پزشکي رسيد.